ތިންކުދިންގެ ބައްޕައެކެވެ. ޒިންމާދާރު މަގާމެއްގައި ހުރި ޒުވާނެކެވެ. ގިނަ ބައެއްގެ އެކުވެރިއެކެވެ. އެއްދުވަހު ހޭލި އިރު އިވުނު އަޑަކީ، ކުއްލިގޮތަަކަށް، އޭނާ ނިޔާވި ހަބަރެވެ. ނުވެސް އެނގިހުއްޓާ ހާޓްއެޓޭކެއް ޖެހިގެން ނެވެ. ނިމިގެން ދިޔަ އަހަރު، ދޭތެރެއަކުން އިވުނު ހިތާމަވެރި ހަބަރުތަކަކީ ވެސް ޒުވާނުން ހިތް ހުއްޓިގެން ކުއްލިއަކަށް މަރުވާ ވާހަކަތަކެވެ.
ފާއިތުވި ތިން އަހަރު ތެރޭގައި އެންމެ ގިނަ ދިވެހިން ފަރުވާ ހޯދާފައިވަނީ ވެސް ހިތުގެ ބަލިތަކަށެވެ. އާސަންދަ ކުންފުނިން ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ހިތާއި, ހިތުގެ ލޭ ހޮޅިތަކާ ގުޅިންހުރި ބަލިތަކަށް މިދިޔަ ތިން އަހަރު ތެރޭގައި 57,709 މީހުން ފަރުވާ ހޯދައިފައި ވެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކޮލެސްޓްރޯލް, ސްޓްރޯކް އަދި ލޭގެ ޕްރެޝަރު މައްޗަށް ދިއުމުގެ ބަލިތައް ހިމެނެ އެވެ.
މިއީ ކަންބޮޑުވާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ކޮލެސްޓްރޯލް މައްޗަށް ދިއުމާއި ، ލޭހޮޅިތައް ބެދި ހިތް ހުއްޓުމާއި އެންމެ ބޮޑަށް ގުޅިފައި އޮންނަނީ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއެވެ.
ހިތުގެ ބަލީގެ ޑޮކްޓަރު ޑރ. އަލީ ޝަފީގު ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ފަހަކަށް އައިސް ހާޓްއެޓޭކް ޖެހިގެން ގިނަ ޒުވާނުން ހޮސްޕިޓަލަށް ގެންދެ އެވެ. ނަމަވެސް، އެ މީހުންގެ ބެކްގްރައުންޑަށް ބަލާއިރު ގިނައިން ހުންނަނީ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅީގެ މައްސަލަތައްކަން ޑޮކްޓަރު ވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ. ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވީ ސިނގިރޭޓް ބުއިމާއި ހަށިގަނޑަށް ފައިދާހުރި ކާނާ ނުކެއުން އަދި އެ މީހުންގެ ނިދުން ވެސް ރަނގަޅު ނޫން ކަމަށެވެ.
ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ހާޓްއެޓޭކް ފަދަ ކަންކަން މަދުކުރުމަށް ދިވެހިންގެ ދިރިއުޅުމަށް ބަދަލުތައް ގެންނަންޖެހޭ ކަމަށެވެ.
ޒުވާން އުމުރުގައި ހިތުގެ ބަލިތައް ދިމާވެދާނެ ބައެއް ކަންކަން :
1. ހައިޕާ-ޓެންޝަން
ކަސްރަތު ނުކުރުމާއި، ޓްރާންސް ފެޓްސް އާއި ލޮނު ގިނައިން ހުންނަ ކާނާ ކެއުމާއި، އޮބީސިޓީ އާއި ސްޓްރެސް ގެ މިންވަރު މަތިވުން ފަދަ ކަންކަމުން ޒުވާން އުމުރުގައި ލޭ މައްޗަށް ދިއުމުމަށް މަގުފައިވެއެވެ. ފަރުވާ ނުކޮށް ދޫކޮށްލައިފިނަމަ މާ ބޮޑަށް ލޭމައްޗަށް ދިއުމު ސަބަބުން ސްޓްރޯކް ޖެހުމާއި، ހާޓް އެޓޭކް ޖެހުމާއި، ހިތް ހުއްޓުމާއި އެނޫންވެސް ގުނަވަންތައް ފެއިލްވުން ފަދަ ކަންކަން ދިމާވެއެވެ.
ރަނގަޅުކާނާ އާއި ކަސްރަތުގެ އިތުރުން ޑޮކްޓަރުންގެ ލަފައާއި އިރުޝާދުގެ ދަށުން އުޅުމަކީ މިކަމަށް އޮތްހައްލެވެ.
2.ކޮލެސްޓްރޯލް މަތިވުން(ސަރުބީ ގިނަވުން)
ކޮލެސްޓްރޯލަކީ ހަށިގަނޑަށް ވަރަށް މުހިއްމު އަދި އެހާމެ ބޭނުންތެރި ބައިލޮޖިކަލް މޮލިކިއުލް އެކެވެ. ނަމަވެސް މާ ބޮޑަށް ހަށިގަނޑުގައި ކޮލެސްޓްރޯލް އިތުރުވެއްޖެނަމަ ލޭ ނާރުތަކުން ހަށިގަނޑުގެ އެކި ގުނަވަންތަކަށް އޮކްސިޖަން ފޮނުވުން ބްލޮކް ކުރުވައެވެ. އެއާއެކު ލޭ ނާރުތައް ބެދެން މަގުފަހިވެއެވެ. ހިތާ ގުޅިފައިވާ ލޭ ނާރުތަކުގައިވެސް ކޮލެސްޓްރޯލް އަށަގަނެފައި ހުރެއެވެ. ނަމަވެސް މާބޮޑަށް ކޮލެސްޓްރޯލް އިތުރުވެއްޖެނަމަ އެ ނާރުތައް ބެދި، ގުނަވަންތަކަށް އޮކްސިޖަން ފޮނުވުމަށް ހުރަސް އެޅި، އެންމެ ފަހުން ހިތް ހުއްޓުމަށް މަގުފައިވެއެވެ. ކޮލެސްޓްރޯލް އިތުރުވިޔަނުދިނުމަށް ވެސް، ރަނގަޅު މިން މިން ހަމަ ކާނާ އާއި ކަސްރަތާއި ފުރިހަމަ ނިންޖާއި ސްޓްރެސް ކުޑަކުރުން މުހިންމު ރޯލެއް ކުޅެއެވެ.
3. ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރު މާއި މަސްތުވުން
ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމަކީވެސް ހިތުގެ މައްސަލަތަކަށް މަގުފަހިކުރުވާ ކަމެކެވެ. ގިނައިން ދުން ބޯ ވަރަކަށް ހިތުގެ ބަލި ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެއެވެ. އަދި ދިގު މުއްދަތަކަށް ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކޮށްފައިވާ މީހުންނަށްވެސް މި ބިރުވެރިކަން ބޮޑެވެ. ދުވާލަކު ސިނގިރޭޓް ފޮށްޓެއް ބޮއެ ހުސްކުރާނަމަ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރާ މީހަކަށް ވުރެ ހާޓް އެޓޭކެއް ޖެހުމުގެ ފުރުސަތު ހަތަރު ގުނަ އިތުރުވެއެވެ. ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރާއިރު، ތިބާގެ ވަށައިގެންވާ މީހުންނަށް ވެސް ސިއްހީ މައްސަލަތަކެއް ކުރިމަތިވުމުގެ ފުރުސަތު އޮވެ އެވެ. ހާއްސަކޮށް ކުޑަކުދިންނަށެވެ. މީގެ އިތުރުން މަސްތުވުމަކީ ސީދާ ހިތައް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރު އެންމެ ބޮޑަށް ކުރާ އެއްކަމެވެ.
4. އޮބީސިޓީ (ފަލަވުން)
އޮބީސިޓީ (ފަލަވުން) އާއި އޯވަވެއިޓް (ބަރުދަން އިތުރުވުން) ގުޅިފައިވަނީ ކޮރޮނަރީ އާޓަރީ ޑިޒީޒް އާއި ސްޓްރޯކް ފަދަ ކާޑިއޯވަސްކިއުލާ ބަލިތަކުގެ ނުރައްކާ އިތުރުކޮށްދޭ އެތައް ސަބަބަކާ އެވެ. ވޯލްޑް ހާޓް ފެޑެރޭޝަން ގެ ނަޒަރުގައި ބަރުދަން އިތުރު މީހަކަށް ހައިޕަރޓެންޝަން، ޓައިޕް-2 ޑައިބެޓީސް، އަދި މުސްކުއެލް ޑިސްއޯޑަރ ޖެހިދާނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ކާޑިއޯވަސްކިއުލާ ޑިޒީޒް ނުވަތަ ހިތުގެ ބަލި ޖެހުމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑެވެ.
މީގެ އިތުރުން ވެސް ދިރާސާތަކުގެ އަލީގައި ، އެތައް ކަމެއް ހިތުގެ ބަލިތަކުގެ އަސްލުކަމަަށް ފެންނަށް އެބަހުއްޓެވެ. ކޮންމެ ކަމެއްވެސް އެންމެ ބޮޑަށް ގުޅިފައި ވަނީ ނުރަނގަޅު އާދަތަކާއި އެވެ.
ނުރަނގަޅު އާދަތަކުން ދުރުވެ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ބަދަލުކުރަން ޖެހޭ
މަސްތުވާތަކެއްޗާއި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމުން ދުރުހެލިވެ. މިންހަމަ ކާނާ ކައި، ކަސްތަރު ކޮށް، ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް އިސްކަމެއްދީ އަމިއްލަ ނަފަސަށް އަޅާލާ އުޅުމަކީ ، އަމިއްލަ ސިއްހަތު ސަލާމަތުން ބެހެއްޓުމުގެ އިރުރުން ދުޅަހެޔޮ މުޖުތަމައުއެއް ބިނާ ކުރުމަށް ކޮންމެ މީހަކުވެސް އަދާކުރަން ޖެހޭ ފަރުދީ ޒިންމާއެކެވެ. މިދިޔަ އަހަރު ހިތުގެ ދުވަހާއި ގުޅިގެން އައިޖީއެމްއެޗްގެ ހިތުގެ ޑޮކްޓަރު ޝަނީޒް ނަޖުމީ އިލްތިމާސް ކުރެއްވީ ގަވާއިދުން ކަސްރަތު ކުރުމަށާއި ދުންފަތާއި ދުރުވުމާއި ދުޅަހެޔޮ ބަރުދަނެއްގައި ހުރުމުގެ އިތުރުން މިންހެޔޮ ކެއުމެއް ކެއުމެވެ. އެގޮތަށް ކާއިރު ވެސް ގިނައިން ތަރުކާރީ ބޭނުން ކުރުމަށް އިލްތިމާސް ކުރެއްވިއެވެ. އަދި، އާއިލާގައި ހިތުގެ ބަލި ހުރެއްޖެނަމަ ގަވާއިދުން ޓެސްޓްކޮށް ބެލުމަށް އެދިލެއްވިއެވެ. ހާއްސަކޮށް ކޮލެސްޓްރޯލް ހުރި މިންވަރު ބަލައި އެކަމަށް ސަމާލުވުމަށް ޝަނީޒް އިލްތިމާސް ކުރެއްވިއެވެ.
